WPŁYW PROMIENI KOSMICZNYCH NA ŻYCIE NA ZIEMI
Wiedza wyniesiona z badań promieniowania kosmicznego znalazła zastosowanie w wielu dziedzinach życia codziennego na Ziemi. Największe znaczenie ma tu oczywiście promieniowanie pochodzące ze Słońce. Wahania natężenia cząstek emitowanych przez Słońce powodują zaburzenia ziemskiego pola magnetycznego, czyli tzw. burze magnetyczne. W połączeniu ze zmianami jonizacji górnych warstw atmosfery, burze magnetyczne silnie wpływają na warunki rozchodzenia się fal radiowych. Mogą one powodować utratę łączności radiowej na dużych obszarach na Ziemi, również łączności z satelitami. Jest oczywiste, że utrzymanie dobrej łączności radiowej ma zasadnicze znaczenie na przykład w komunikacji lotniczej. Znane są również przypadki popełniania błędów w nawigacji morskiej spowodowane właśnie burzami magnetycznymi.
Zmiany pola magnetycznego na powierzchni Ziemi mogą indukować duże napięcia w sieciach energetycznych, powodując ich awarie na dużych obszarach, takie jak np. awaria głównego transformatora energetycznego w New Jersey w 1989r. Zaburzenia geomagnetyczne mogą też zakłócić działanie systemów zdalnej sygnalizacji i kontroli, np. w sieci kolejowej.
Zorze polarne
Naładowane elektrycznie cząstki ze Słońca wywołują zjawisko zorzy polarnej w górnych warstwach ziemskiej atmosfery. Najpiękniejsze zorze podziwiać można w okresie największej aktywności słonecznej.
Zorza polarna sfotografowana przez astronautów NASA. Widać pasmo świecącego powietrza znajdujące się 80-120 km nad powierzchnią Ziemi. Zjawisko zorzy jest wywołane wzbudzeniem atomów tlenu w górnych warstwach atmosfery, przez promieniowanie z Pasów Radiacyjnych van Allena. Najczęściej występuje powyżej 65º szer.geogr., na wiosnę i w jesieni.
Inne zdjęcie zorzy polarnej wykonane również przez astronautów NASA. Pokazuje postrzępione pasmo czerwonej poświaty nazwanej "Czerwona Korona" widocznej także 80-120 km nad powierzchnią Ziemi.
Przykładem zastosowania w zupełnie innej dziedzinie jest wyznaczanie wieku wykopalisk. Znajomość natężenia promieniowania kosmicznego i jego wpływu na syntezę radioaktywnego izotopu węgla 14C pozwoliły na rozwinięcie metody wyznaczania wieku wykopalisk opartej na pomiarze radioaktywności próbek. Spośród mniej znanych efektów można tu wymienić związek natężenia promieniowania kosmicznego z zawartością ozonu w atmosferze; z trwałością sztucznych satelitów, a także wpływ zaburzeń geomagnetycznych na zdrowie ludzi, w szczególności na występowanie zawałów serca.
Rentgenowski obraz Słońca uzyskany przez satelitę Yohkoh. Promieniowanie X pokazuje najgorętsze części słonecznej atmosfery, gdzie temperatura osiąga milion °C.
Przyczyną zjawisk omówionych w tym rozdziale są cząstki o stosunkowo niskich energiach, rzędu 109 eV - (to znaczy miliard elektronowoltów), które są najliczniejsze. Promieniowanie kosmiczne w zakresie wyższych energii jest jaszcze zbyt słabo zbadane, aby można było określić jego wpływ na zjawiska życia codziennego.
|
 |
 |
